Rhwng 2015 a 2018, ar gais y Weinyddiaeth Iechyd ac yn seiliedig ar raglen Bwlch Iechyd Meddwl (mhGAP) Sefydliad Iechyd y Byd, darparodd Dolen Cymru Lesotho dros 10 sesiwn hyfforddiant ynglŷn ag iechyd meddwl i nyrsys, meddygon a gweithwyr iechyd mewn pentrefi. Roedd hyn yn dilyn dau ymweliad er mwyn asesu, yn ogystal â thrafodaethau ehangach gyda’r Cyfarwyddwr Iechyd Meddwl cenedlaethol, y Cyfarwyddwr Nyrsio, Sefydliad Iechyd y Byd yn Lesotho ac arweinwyr iechyd rhanbarthol. Croesawyd yr hyfforddiant, ond yn sgil COVID, nid oedd yn bosib inni ddarparu’r hyfforddiant dilynol a gynlluniwyd felly nid oes gennym unrhyw dystiolaeth ynghylch newid cynaliadwy mewn ymddygiad.

Yn 2021, drwy gyfrwng Zoom, darparwyd cwrs i’r Rhaglen Hyfforddiant Arbenigol mewn Meddygaeth Deuluol ynglŷn â chanfod materion iechyd meddwl a’u rheoli. Trwy’r cyfrwng hwn, nid oedd yn rhaid i bobl deithio. Croesawyd y cwrs ac fe’i ystyriwyd yn gwrs perthnasol er ar y cyfan, darparwyd y cwrs gan hyfforddwyr a oedd wedi’u lleoli yn y DU.

Cadarnhaodd dau ymweliad diweddar ym mis Tachwedd 2022 fod angen parhaus i feithrin hyder ymysg gweithwyr iechyd proffesiynol o ran materion iechyd meddwl. Gwelwyd brwdfrydedd hefyd gan yr arweinyddiaeth glinigol mewn seiciatreg i gefnogi hyfforddiant pellach. Cafwyd cefnogaeth frwd tuag at hyfforddiant a ddarparwyd yn ddiweddar gan dîm o ymarferwyr iechyd meddwl lleol (gyda chefnogaeth grant Cyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru) a chafwyd apêl iddo fod ar gael yn ehangach ledled y wlad.

Cytunir nad yw’r model blaenorol o anfon hyfforddwyr o Gymru (yn dilyn hyfforddiant ar ddefnyddio Bwlch Iechyd Meddwl (mhGAP) yng Nghymru) er mwyn cynnal sesiynau hyfforddi yn Lesotho yn opsiwn cynaliadwy. Yn sgil ein hyfforddiant mae arbenigedd yn Lesotho, er nid oes cynlluniau cadarn yn eu lle o ran cynlluniau hyfforddi hirdymor.

Mae’r rhai a allai elwa ar yr hyfforddiant yn cynnwys gweithwyr gofal iechyd rheng flaen ar bob lefel, swyddogion y llywodraeth, yr heddlu a’r farnwriaeth, athrawon a gweithwyr gofal cymdeithasol.

Rydym yn chwilio am ymarferydd iechyd neu ofal cymdeithasol sy’n gyfarwydd â materion iechyd meddwl, a hynny er mwyn:

• cynnal archwiliad manylach o wahanol ddulliau hyfforddi sy’n fwyaf addas o ran anghenion a chyfyngiadau lleol

• nodi hyfforddiant sy’n bodoli eisoes, hyfforddwyr sydd yn y wlad a hyfforddwyr posibl. Sefydlu a ellid defnyddio eu model neu eu modelau hwy a’u hehangu i’w defnyddio ledled Lesotho

• llunio rhaglen sy’n seiliedig ar yr wybodaeth hon mewn partneriaeth â rhanddeiliaid perthnasol yn Lesotho. Bydd hyn yn cynnwys rhaglen Hyfforddi’r Hyfforddwyr a sesiynau diweddaru.

Byddai swydd y rhaglen Cyfleoedd Dysgu Rhyngwladol wedi’i lleoli yn Maseru ond byddai rhaid teithio i rai ardaloedd eraill er mwyn ymwneud â rheolwyr a gweithwyr iechyd/gofal cymdeithasol ar bob lefel.

Y canlyniad dymunol fyddai rhaglen hyfforddi ddrafft a fyddai o bosibl yn cwmpasu’r wlad gyfan dros gyfnod o 2-3 blynedd. Byddai strwythur a chynnwys y cwrs yn cael eu cynnig a byddai’n gwrs sydd wedi’i deilwra ar gyfer gwahanol grwpiau o bobl a fyddai’n cymryd rhan. Yn ddelfrydol, byddai staff sydd wedi’u lleoli yn y wlad ac sydd ar gael i hyfforddi yn cael eu canfod. Yn ogystal, pe byddai amser yn caniatáu, byddai’n ddymunol cael amcangyfrif o’r costau.

Mae gan Dolen Cymru Lesotho brofiad o gefnogi’r rhaglen Cyfleoedd Dysgu Rhyngwladol a gwirfoddolwyr eraill sy’n gweithio yn Lesotho. Mae gofod swyddfa ar gael yn Maseru yn ogystal â chydlynydd yn y wlad a fyddai ar gael i helpu. Bydd aelodau o Grŵp Iechyd Meddwl Dolen Cymru hefyd ar gael i roi cyngor a chyflwyniadau.