#Senedd21: Beth mae’r pleidiau yn ei ddweud?
#Senedd21: Beth mae’r pleidiau yn ei ddweud?
Ar y 6ed o Fai, mae Cymru’n penderfynu pwy fydd yn eu cynrychioli yn y Senedd, senedd Cymru, ac yn ei thro, cyfansoddiad Llywodraeth nesaf Cymru.
Mae’r etholiad hwn ychydig yn fwy arbennig na’r arfer oherwydd, am y tro cyntaf, mae pobl ifanc 16 ac 17 oed a phobl o dramor yn gallu pleidleisio!
Ychydig wythnosau’n ôl, cyhoeddwyd ein Maniffesto ar gyfer Undod Byd-eang yng Nghymru, lle gwnaethom osod 10 argymhelliad ar gyfer dyfodol model datblygu byd-eang cynaliadwy.
Nawr bod yr ymgyrch etholiadol wedi dechrau o ddifrif, a bod y pleidiau wedi cyhoeddi eu maniffestos, gadewch i ni weld beth maen nhw’n ddweud am ein sector!
Dydy maniffesto’r Ceidwadwyr Cymreig ddim yn cynnwys unrhyw gyfeiriad at y sector undod byd-eang, ond mae rhai pethau i’w nodi:
- Yn y bennod ‘Building Back Greener’, maen nhw’n addo gosod targed o allyriadau carbon sero net yng Nghymru erbyn 2050, a tharged i bob cartref newydd fod yn gartref di-garbon erbyn 2026
- Yn nadl etholiadol Grŵp Asiantaethau Tramor Cymru, siaradodd ymgeisydd Ceidwadol Cymru dros Orllewin De Cymru a Chanol Caerdydd, Calum Davies, am ei gred nad yw’r sector hwn o fewn cymhwysedd Cymru ac felly, ni ddylai Llywodraeth Cymru fod yn gweithio yma
- Aeth Davies ymlaen i egluro ei safbwynt personol ei hun, sef ei fod yn cefnogi neilltuo 7% o’r GNI i gymorth tramor, a’i ffydd mai dros dro yw’r toriad a gyhoeddwyd gan y Swyddfa Dramor, y Gymanwlad a Datblygu
Gallwch ddarllen maniffesto’r Ceidwadwyr Cymreig yma.
Mae maniffesto yn cynnwys pennod sy’n cynnwys “Cymru a’r Byd” ble mae’r Blaid wedi ymrwymo i’r canlynol:
- Datblygu’r bartneriaeth rhwng y Llywodraeth, Cyngor Prydeinig Cymru, Prifysgolion Cymru, a Chyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru (CCAUC)
- Gwella rhaglen Cymru ac Affrica drwy dyfu partneriaeth Hub Cymru Affrica
- Parhau i weithio gyda Maint Cymru, Menter Tyfu Coed Mount Elgon a phartneriaid eraill yn Uganda
- Lleihau mewnforio cynnyrch sy’n achosi datgoedwigo
- Diweddaru polisïau caffael i gael gwared ar nwyddau sy’n achosi datgoedwigo ac sy’n defnyddio nwyddau lleol, cynaliadwy
- Cefnogi partneriaid mewn gwledydd sy’n cynhyrchu i symud i gadwyn gyflenwi gynaliadwy, gynhwysol a theg
- Cefnogi’r mudiad masnach deg drwy ehangu mentrau fel Coffee 2020 a Siopa Teg Masnach Deg
- Datblygu’r prosiect peilot rhyw a chydraddoldeb yn Uganda a Lesotho
- Croesawu sefydlu’r Peace Academy/ Academi Heddwch, ac ymrwymo i weithio gyda’r Academi a Chanolfan Materion Rhyngwladol Cymru i ganolbwyntio ar heddwch yn strategaethau a pholisïau rhyngwladol y Llywodraeth yn y dyfodol
- Creu a gweithredu Cynllun Gweithredu Cydraddoldeb Hiliol, a bwrw ymlaen ag adroddiad ac argymhellion manwl yr Athro Ogbonna ar gyfer y Llywodraeth.
Gallwch ddarllen maniffesto Plaid Cymru yma.
Mae maniffesto Llafur Cymru yn cynnwys 10 pennod sydd â gwybodaeth berthnasol mewn dwy ohonynt:
- Ym Mhennod 5 – A Grenner Energy and Environment – mae Llafur Cymru yn tynnu sylw at lwyddiant rhaglen Cymru ac Affrica wrth blannu mwy na 15 miliwn o goed yn Uganda
- Ym Mhennod 10 – Our Nation – mae sefydlu Peace Academy / Academi Heddwch i helpu i lunio strategaethau a rhaglenni rhyngwladol y Llywodraeth yn y dyfodol yn cael ei restru fel adduned
- Adduned i weithredu ac ariannu’r ymrwymiadau sydd wedi cael eu gwneud yn ein Cynllun Gweithredu Cydraddoldeb Hiliol
- Yn ystod dadl etholiadol Grŵp Asiantaethau Tramor Cymru, soniodd ymgeisydd Llafur Cymru dros Fro Morgannwg, Jane Hutt, yn benodol am Hub Cymru Affrica, a dweud pa mor “bwysig” oedd y mudiad a’i waith i’r sector, yn eu barn nhw, a thynnu sylw at eirfa ei uwchgynhadledd ddiweddar – Yr Uwchgynhadledd Undod Byd-eang – sef yr hyn y dylai Cymru ei gynrychioli – undod byd-eang
- Aeth Hutt ymlaen i gondemnio uno’r Adran dros Ddatblygu Rhyngwladol a’r Swyddfa Dramor a Chymanwlad, a hefyd y toriad i’r ymrwymiad o 7% o’r GNI i gymorth tramor
- Soniodd Hut am y gwaith da a gafodd ei wneud gan Cymru Masnach Deg yn ystod y Bythefnos Masnach Deg, a thynnodd sylw at effaith newid yn yr hinsawdd ar ein partneriaid, a soniodd yn benodol am Jenipher’s Coffee.
- Soniodd Jane Hutt am y rhaglen Cymru ac Affrica, a’i gwneud yn glir bod partneriaethau yn y dyfodol yn rhai sydd yn cael eu harwain gan bartneriaid, ac y dylai Llywodraeth Cymru barhau i ganolbwyntio ar Affrica am y tro.
Gallwch ddarllen maniffesto Llafur Cymru yma.
Nid yw maniffesto Democratiaid Rhyddfrydol Cymru yn cynnwys unrhyw gyfeiriad at y sector undod byd-eang, ond mae rhai pwyntiau i’w nodi, yn enwedig ar yr hinsawdd a’r amgylchedd:
- Byddai Democratiaid Rhyddfrydol Cymru yn addo cyhoeddi argyfwng natur a bioamrywiaeth
- Maen nhw’n addo “gweithredu” ar lifogydd, ail-goedwigo, cadwraeth bywyd gwyllt, cadwraeth forol, a cholli mannau gwyrdd agored, cyhoeddus
- Addo £1 biliwn y flwyddyn i ymladd yr argyfwng hinsawdd
- Mae’r adran ‘Wales and the World’ ond yn cynnwys cyfeiriadau at ddatblygu economaidd yng Nghymru, ac nid at waith undod byd-eang
- Yn ystod dadl etholiadol Grŵp Asiantaethau Tramor Cymru, fe wnaeth ymgeisydd Democratiaid Rhyddfrydol Cymru dros Dde Clwyd, Leena Farhat, ei gwneud yn glir fod eu plaid yn blaid fyd-eang sydd wedi ymrwymo i ymateb i’r argyfwng hinsawdd ac adeiladu ar ein statws fel ‘Cenedl Noddfa’ i gydnabod ffoaduriaid hinsawdd wrth lunio polisïau, ac ymgorffori dull “seiliedig ar hawliau” i’n hadferiad, er mwyn sicrhau ei fod yn gynhwysol ac yn gadarnhaol i gymunedau yma yng Nghymru ac ar draws y byd
- Mewn ymateb i bwynt am gymhwysedd datganoli, dywedodd Farhat na ddylai ein huchelgais i adeiladu partneriaethau gyda chenhedloedd eraill a’r gymuned fyd-eang gael ei atal, gan fod datblygu rhyngwladol yn gymhwysedd sy’n perthyn i San Steffan.
- Aeth Farhat ymhellach i gondemnio’r toriad i’r 0.7% o GNI oedd wedi cael ei neilltuo i’r sector
- O ran coedwigo, galwodd Farhat am “weithredu ar unwaith” ar ddatgoedwigo a materion amgylcheddol eraill, gan gynnwys “llifogydd” a “chadwraeth forol”
- Yn ôl Farhat, mae Democratiaid Rhyddfrydol Cymru yn cefnogi Coedwig Genedlaethol i Gymru, ond mae eisiau sicrhau hefyd, bod pob tref yng Nghymru yn dod yn “dref goed” gyda lefelau lleiaf o orchudd coed.
- Aeth Farhat ymlaen i labelu rhaglen Cymru ac Affrica yn un o’r “tlysau yn y goron, sef ein Senedd… sydd wedi gwneud llawer o ddaioni” gydag uchelgais i weld hyn yn cael ei ehangu i chwilio am bartneriaid sy’n dod yn annibynnol ar y rhaglen ac i nodi partneriaid newydd eraill.”
Gallwch ddarllen maniffesto Democratiaid Rhyddfrydol Cymru yma.
Nid oes sôn o gwbl am rôl Cymru yn y byd ym maniffesto Gwlad, ond mae rhywfaint o bwyntiau i’w nodi:
- Cael gwared ar unrhyw ymdrech i sicrhau niwtraliaeth carbon net o blaid adeiladu amddiffynfeydd môr, carthu afonydd a chludo dŵr
- Gwrthwynebu “plannu lleiniau enfawr o goed” ond cefnogi “plannu coed brodorol er budd yr amgylchedd”.
Nid oes sôn o gwbl am rôl Cymru yn y byd ym maniffesto Propel, ond mae rhywfaint o bwyntiau i’w nodi:
- Sefydlu cwmni sy’n eiddo cyhoeddus i echdynnu nwy naturiol i’w losgi fel tanwydd
- Dibynnu ar arbedion ymddangosiadol yn y defnydd o ynni i fuddsoddi mewn ynni adnewyddadwy
- Defnyddio prifysgolion i ddatblygu technoleg dal a storio carbon.
- Creu strategaeth caffael cyhoeddus newydd i symud tuag at sefyllfa lle mae 100% o wasanaethau/nwyddau yn cael eu caffael o Gymru
- Bydd gwelliannau amgylcheddol yn cael eu harwain gan y sector amaethyddol
Gallwch ddarllen Maniffesto Propel 2021 yma.
Nid yw maniffesto Plaid Geidwadol Cymru yn cynnwys unrhyw gyfeiriad at ein sector, ond mae ychydig o bethau i’w nodi ar yr hinsawdd a’r amgylchedd:
- Newid llwyr i ffynonellau ynni adnewyddadwy drwy ddefnyddio “glo glân” a “dal carbon” yn ystod y cyfnod pontio
- Defnyddio “cyfran o dir amaethyddol Cymru” ar gyfer dal carbon naturiol drwy ailgoedwigo ac adfer corsydd naturiol
- Rhoi’r gorau i gynlluniau masnachu carbon rhyngwladol a symud at ddiwydiant wedi’i reoleiddio’n uniongyrchol, a lleihau allyriadau carbon drwy drethu’r diwydiant.
Gallwch ddarllen maniffesto Plaid Geidwadol Cymru yma.
Mae maniffesto Reform UK wedi cael ei enwi’n ‘gontract gyda’r bobl’. Fodd bynnag, nid yw’r contract hwn yn cynnwys unrhyw gyfeiriad at waith undod byd-eang, ond mae un maes i’w nodi yn y bennod olaf – ‘Amgylchedd’:
- Cefnogi ailgoedwigo torfol drwy greu ‘Coedwig Genedlaethol i Gymru.
Gallwch ddarllen contract Reform UK gyda’r bobl yma.
- Fel y mae’r enw’n awgrymu, mae’r blaid am ddiddymu Senedd Cymru drwy refferendwm
- Maent wedi ailfrandio eu maniffesto fel ‘datganiad polisi’
- Mae eu datganiad am yr amgylchedd yn cynnwys diddymu Cyfoeth Naturiol Cymru, lleihau safonau amgylcheddol ar gyfer llygredd nitradau a lleihau prosiectau ailwylltio.
Gallwch ddarllen manifesto Abolish yma.
I gael gwybod mwy am bwy sy’n sefyll yn eich ardal, ewch i WhoCanIVoteFor.co.uk y Clwb Democratiaeth i gael gwybodaeth am bob ymgeisydd sy’n sefyll ac os ydych yn pleidleisio’n bersonol ac nid drwy’r post, ewch i WhereDoIVote.co.uk i gael gwybod ble mae eich man pleidleisio lleol.
