EN
EN
“Cyn i mi ymuno â’r Gymuned Ymarfer, doeddwn i ddim yn gwybod, fel Affricanwraig, y gallwn i fod yn bartner, yn hytrach nag yn dderbynnydd gwasanaethau. Felly’r meddylfryd oedd mai dim ond gwledydd y gorllewin sy’n gallu… eu bod nhw’n rhagori arnom ni. Ond yn ystod fy nghyfranogiad yn y prosiect hwn, rwyf wedi dod o hyd i fy hun yn fwy o bartner yn hytrach nag ar yr ochr dderbyn… Wrth symud ymlaen, pe bawn i'n ymgysylltu â pherson gwyn, ni fyddwn yn gweld fy hun fel un sy'n derbyn. Yn y dyfodol, efallai y gall fy sefydliad gefnogi sefydliad yng Nghymru – dyna faint rydw i wedi newid fy meddwl.” Lucy Nkatha, Kiengu Women Challenged to ChallengeMae Lucy Nkatha wedi'i lleoli yn Meru, Cenia, ac mae'n hyrwyddo hawliau menywod a merched ag anableddau. Ar ôl gweithio gyda chorff anllywodraethol rhyngwladol mawr, mae hi bellach yn Gydlynydd Kiengu Women Challenged to Challenge, ac yn Gadeiryddes y Gymuned Ymarfer Gwrth-hiliaeth. Mae’r grŵp hwn yn cael ei gynnal gan Hub Cymru Africa gyda chefnogaeth gan y Swyddfa Dramor, y Gymanwlad a Datblygu trwy Grant Datblygu Gallu Cronfa Her Elusennau Bach, a chan raglen Cymru ac Affrica Llywodraeth Cymru. Mae'n agored i unigolion, ymddiriedolwyr, sefydliadau a grwpiau sydd wedi'u lleoli yng Nghymru neu wlad yn Affrica. Mae’r Gymuned Ymarfer Gwrth-hiliaeth yn grŵp anffurfiol sy’n cyfarfod ar-lein bob chwech i wyth wythnos i drafod a myfyrio ar effaith hiliaeth yn y sector undod byd-eang. Yn agored i gymuned Cymru ac Affrica, mae’r grŵp yn gweld elusennau bach yng Nghymru yn dod gyda’u partneriaid yng ngwledydd Affrica Is-Sahara ochr yn ochr â staff cymdeithas sifil a gwirfoddolwyr o wledydd Affricanaidd neu wledydd eraill Prydain. Mae aelodau yn cefnogi ei gilydd i gydnabod a herio hiliaeth yn ein gwaith. Mae pob sesiwn fyw yn myfyrio ar bwynt siarter o Siarter Gwrth-hiliaeth Hub Cymru Africa. Mae aelodau'n gweld y Gymuned Ymarfer yn fan cefnogol ar gyfer myfyrio ac ar gyfer hwyluso dysgu gan gymheiriaid ar bynciau heriol. I lawer sy’n cymryd rhan yn y grŵp, mae’r sgyrsiau di-flewyn-ar-dafod hyn wedi cefnogi elusennau Cymreig gydag arferion gorau trwy ddeall profiadau sefydliadau ac unigolion o Affrica, sy’n llywio eu gwaith. Er enghraifft, roedd cyfarfod mis Tachwedd yn ymdrin â Phwynt 5 y Siarter Gwrth-hiliaeth:
Rydym yn sefydliad sy’n croesawu adborth beirniadol, gyda’r bwriad o ddysgu a gwella ein gwaith. Byddwn yn gweithredu heb fod yn amddiffynnol nac yn negyddol i’r rheini sy’n tynnu sylw at arferion hiliol neu drefedigaethol, ac yn creu prosesau atebolrwydd o fewn ein gwaith. Pwynt 5, Siarter Gwrth-hiliaethWrth drafod Pwynt Siarter 5, nododd aelod o’r grŵp fod y Gymuned Ymarfer yn llwyfan iddi ddysgu gan eraill, ac ymchwilio i sut y gall ei sefydliad wireddu’r ymrwymiadau gwrth-hiliaeth a wnaed gan ei bwrdd. Nododd aelod arall, “Nawr rwy’n deall yn well sut i ddefnyddio mecanweithiau adborth – lle gall pobl roi adborth heb ofni canlyniadau negyddol.” Mae hyn yn cyd-fynd ag arolwg diweddar lle dywedodd yr aelodau a roddodd adborth mai “rhannu profiadau,” “merched arferol yn dod at ei gilydd a chyfnewid syniadau” a “thriniaeth gyfartal i’r holl aelodau/cyfranogwyr” oedd yr hyn a wnaeth y grŵp yn llwyddiant. Yn arbenigwr mewn cydraddoldeb a mynediad i bobl ag anableddau, mae Lucy, fel Cadeiryddes, wedi rheoli’r agenda ar gyfer cyfarfodydd grŵp ac wedi hwyluso sgyrsiau dan arweiniad cymheiriaid ar bynciau megis: pŵer, braint a hil; herio micro-ymosodiadau a thybiaethau; a chydnabod a blaenoriaethu arbenigedd Du ac Affricanaidd. Mewn cyfweliad diweddar gyda Hub Cymru Africa, rhannodd ei bod, cyn ymuno â’r grŵp, wedi cael profiadau negyddol o weithio gyda sefydliadau rhyngwladol, lle’r oedd staff Ewropeaidd yn ddiystyriol ac yn ei thrin yn amharchus wrth ymweld â swyddfa Cenia. Wrth siarad am ei thybiaethau o’r profiad hwnnw, dywedodd Lucy ei bod yn arfer meddwl, “O! Y gwynion, maen nhw felly.” Wrth dyfu i fyny a gweithio gyda chyrff anllywodraethol rhyngwladol, teimlai Lucy hefyd “pan fyddai nawdd yn dod, roedd y cyfan yn ymwneud â’r person gwyn. Byddai’n rhaid i ni ysgrifennu llythyrau atyn nhw a rhoi anrhegion a lluniau iddyn nhw er mwyn iddyn nhw gefnogi ein plant gydag addysg.” Mae ei barn wedi newid, fodd bynnag, ers cymryd rhan yn y Gymuned Ymarfer, lle mae aelodau sydd wedi’u lleoli yng Nghymru a gwledydd Affrica wedi dysgu oddi wrth ei gilydd trwy deimlo’n ddiogel i rannu eu barn a’u profiadau o hiliaeth a sut i fynd i’r afael ag ef yn onest ac yn barchus: “Y gwahaniaeth yw fy mod wedi magu hyder. Cyn hynny, roeddwn i'n poeni pe bawn i'n siarad allan, dyna fyddai diwedd y peth. Ond yn y grŵp hwn, rwy’n gweithio gyda sefydliad yng Nghymru ac rwy’n teimlo y gallaf godi mater, siarad a rhoi fy marn ar yr hyn nad wyf yn teimlo sy’n mynd yn dda a beth y gellir ei wneud yn well.” Mae hyn wedi arwain at Lucy yn arwain ar fentrau newydd fel cael cymorth ariannol o fewn Cenia i sicrhau mynediad i addysg i blant menywod ag anableddau. “Allwn i ddim meddwl felly o’r blaen… gallwn ni gefnogi, ond byddwn i’n meddwl, A! Dyna waith y mzungu… trwy’r Gymuned Ymarfer hon, rwyf wedi newid fy meddylfryd gymaint, fel fy mod nawr yn gallu ennill cefnogaeth gan fy llywodraeth a chynnull fy aelodau.” Mae'r newid persbectif hwn wedi arwain at Lucy yn cymryd camau pellach o fewn ei sefydliad ei hun na fyddai wedi'u cymryd o'r blaen. “Rwyf wedi cyflwyno cais i fy sefydliad bartneru gyda sefydliad rhyngwladol… o’r blaen, ni fyddwn wedi meddwl gwneud hyn.” Yn yr un modd, mae Lucy wedi gwneud cais llwyddiannus am rôl ychwanegol â thâl fel Cydlynydd Rhaglen Share our Stories, prosiect sy’n cael ei redeg gan Anabledd yng Nghymru ac Affrica. Priodolodd Lucy y camau cadarnhaol hyn i gynnydd mewn hyder o ganlyniad i’r profiad a gafwyd drwy fod yn Gadeirydd y grŵp. Ar y pwnc o fynd i'r afael â hiliaeth fewnol - wedi'i ddiffinio gan yr epidemiolegydd Camara Phyllis Jones fel derbyniad gan aelodau o hiliau gwarthedig o negeseuon negyddol am eu galluoedd eu hunain a'u gwerth cynhenid - dywedodd Lucy, “Peidiwch â meddwl os ydym yn newid meddylfryd 20. pobl yn Affrica, bydd yn haws gweithio gyda ni... oherwydd bydd gennych bobl yn dod at y bwrdd fel partneriaid, ac nid derbynwyr.” Fel Cadeirydd, wrth ystyried argymhellion ar gyfer y Gymuned Ymarfer, hoffai Lucy weld cymorth ariannol i dalu costau mynediad rhyngrwyd i weithwyr datblygu Affricanaidd, gan ganiatáu mynediad teg i ymgysylltu â’r grŵp. Mae hyn yn cyfateb i'r gostyngiad y mae Hub Cymru Africa wedi'i weld yn aelodaeth y grŵp o Affrica. Mae aelodau Affricanaidd wedi adrodd yn ôl i'r Cadeirydd bod costau i gael mynediad i'r rhyngrwyd yn rhwystr. Mae Hub Cymru Africa yn annog sefydliadau o Gymru sy’n gweithio gyda phartneriaid yn Affrica i ystyried pwysigrwydd a gwerth gwneud lle o fewn cyllidebau i gefnogi costau nad ydynt yn ymwneud â phrosiectau ac adeiladu partneriaethau megis data i gael mynediad at gyfleoedd hyfforddi, rhwydweithio a rhannu gwybodaeth.
Sgrinlun o gyfarfod ar-lein y Gymuned Ymarfer Gwrth-hiliaeth, Medi 2022. Clocwedd o'r chwith uchaf: Lucy Nkatha, Cadeiryddes; Cath Moulogo (Hub Cymru Africa), Cyd-wahoddwraig; Sophie Kange (Development Network of Indigenous Voluntary Associations), Siaradwraig Was; Lena Fritsch (Hub Cymru Africa), Cyd-wahoddwraig[/caption] 
