Gweithdy’r Uwchgynhadledd: Newid Hinsawdd

Mae Saffron Bowtell, Cydlynydd Cymorth Prosiect yng Nghymru Masnach Deg, yn cynnig ei chrynodeb o’r gweithdy hwn o’r Uwchgynhadledd ar ymatebion ymarferol i newid hinsawdd yn Affrica is-Sahara.

Arweiniodd Carol Adams, Rheolwr Gyfarwyddwr Food Adventure Social Enterprise Ltd ac aelod o Banel Cynghori Is-Sahara y gweithdy hwn. Cyflwynodd y gweithdy trwy drafod perthynas achos ac effaith anghymesur newid hinsawdd yn y rhanbarth hwn, gan nodi bod Affrica is-Sahara yn cyfrannu 4% o gyfanswm nwyon tŷ gwydr byd-eang ond bod 67% o’r rhanbarth yn fannau problemus newid hinsawdd. Tynnodd Carol sylw at gymhlethdod Affrica is-Sahara oherwydd ei maint sy’n golygu bod y Newid yn yr Hinsawdd yn effeithio’n wahanol ar ardaloedd gwahanol ac felly mae angen atebion gwahanol. Yna cyflwynodd Carol ddau siaradwr, Joe Robinson a Lorna Brown, i drafod rhai o’r effeithiau hyn a sut maent yn cael eu datrys drwy leihau datgoedwigo a chyflwyno pŵer solar.

Joe Robinson, FROM Wales

Mae FROM (Fisherman’s Rest Outreach Malawi) Wales yn elusen yn y DU sy’n cefnogi ei sefydliad partner, Fisherman’s Rest Community Project, ar brosiectau ym Malawi yn seiliedig ar anghenion a nodwyd gan y cymunedau lleol. Tynnodd Joe sylw at ei brosiect i fynd i’r afael â datgoedwigo, sydd wedi effeithio ar y rhanbarth trwy lai o ffrwythlondeb pridd, colli bioamrywiaeth, a mwy o fflachlifoedd a thirlithriadau. Creodd prosiect FROM Wales is-ddeddfau mewn partneriaeth â rhanddeiliaid lleol, a hyfforddi trigolion i adnabod a phlannu rhywogaethau brodorol a gwneud ffyrnau clai-effeithlon. Mae hyn wedi lleihau datgoedwigo yn yr ardal ac wedi gwella bywoliaethau trwy wydnwch hinsawdd. Yn ogystal â’i waith ym Malawi, mae FROM Wales yn addysgu plant ysgol o Gymru ar sut y gall eu penderfyniadau ffordd o fyw effeithio ar fywydau yn Affrica.

Lorna Brown, Dolen Ffermio

Mae Dolen Ffermio yn gweithio’n agos gyda chymunedau yn Wganda i wella ansawdd eu bywyd. Cyflwynodd Lorna brosiect yn ardal Ngora, sy’n ardal wledig sy’n brwydro yn erbyn effeithiau newid yn yr hinsawdd trwy wres gormodol, sychder, a glawiad anwastad. Soniodd Lorna am drigolion yn defnyddio llusernau cerosin, sy’n peri risgiau tân, iechyd a hinsawdd, ac felly am yr angen i symud i ddewisiadau eraill. Gan weithio gyda rhanddeiliaid lleol, cyflwynwyd llusernau solar a gynhyrchwyd yn lleol, a leihaodd y defnydd o cerosin yn llwyddiannus ac yn sylweddol ac a roddodd gyfleoedd ar gyfer hyfforddiant a gwybodaeth yn y maes hwn.

Cymryd rhan yn y gweithdy

Gofynnwyd i gyfranogwyr drafod mewn grwpiau bach yr hyn y gellid ei wneud i leihau effaith hinsoddol eu gwaith, a sut y gallant gefnogi’r cymunedau y maent yn gweithio gyda nhw yn well i addasu i newid yn yr hinsawdd. Arweiniodd hyn at drafodaeth grŵp ynghylch ailasesu rhagdybiaethau busnes-fel-arfer, megis lleihau teithiau diangen i Affrica neu gyflwyno opsiynau arlwyo cynaliadwy. Pwysleisiwyd hefyd yr angen i rymuso sefydliadau partner yn Affrica is-Sahara i ofyn am yr hyn sydd ei angen arnynt ac awgrymu sut y gall Cymru helpu. Fel y dywedodd un cyfranogwr: “Mae llawer o agweddau ar newid hinsawdd a gwaith newid hinsawdd ac mae pobl i gyd yn cael eu heffeithio’n wahanol ac angen atebion gwahanol.”